Da vicino nessuno è normale

In 2007 maakte ik als student maatschappelijk werk een rondreis door Europa, langs diverse steden. Een van die steden was Milaan. In een klein kader bij een artikel in de Psy las ik eerder dat jaar een beschrijving van het zomerfestival wat daar elke zomer werd georganiseerd, op het terrein van een voormalig psychiatrisch ziekenhuis. Dit trok mijn aandacht en werd daarom opgenomen in mijn reisschema. Ik was niet van plan lang in Milaan te blijven, ’s ochtends aankomen en ’s avonds weer door leek me lang genoeg. De ontvangst door een van de medewerkers was echter zo hartelijk en het verzoek om te blijven eten in het restaurant en te blijven logeren in het hostel zo indringend en aanlokkelijk, dat ik uiteindelijk twee dagen ben gebleven. Twee jaar later ben ik nog een keer gegaan, nu een halve week. In die twee bezoeken heeft Olinda grote indruk op mij gemaakt.

Olinda is begin jaren negentig in een hoek van het voormalig psychiatrisch ziekenhuis Paolo Pini in Milaan opgericht, door (voormalig) cliënten van het ziekenhuis, een psychiater, sociaal werkers en kunstenaars. Samen met burgers uit de buurt en andere geïnteresseerden runnen zij nu een hostel, een restaurant/café, een werkplaats, een kinderdagbestedingsprogramma en een theater. Gezamenlijk organiseren zij elk jaar het festival Da vicino nessuno è normale, wat vertaald kan worden als: van dichtbij is niemand normaal, om de diversiteit te vieren. Tijdens een kort interview met Tommaso Vitale, die uitgebreid onderzoek heeft gedaan naar dit project, stelt hij dat de belangrijkste factor voor het succes van Olinda de diversiteit van de deelnemers en de wederzijdse acceptatie is. Juist door niet de gelijkheid maar de verschillendheid te benadrukken, ontstaat de kracht en energie van Olinda. Door deze opstelling ontstaat er ook ruimte voor spanningen en conflicten en daarmee een kaderen, waardoor het stimulerend werkt in plaats van destructief. Samen zoeken ze nieuwe oplossingen. Zo organiseert Olinda al jarenlang elke zomer een prachtig festival, gebruik makend van de krachten van iedereen en met respect voor ieders eigenaardigheden.

Olinda is een belangrijke inspiratiebron geweest voor het boek 'Samensturing in de maatschappelijke opvang', door gelijkelijk ruimte te maken voor de inbreng van diverse betrokkenen en door voor iedereen ruimte te maken. Naar willen en kunnen, met respect voor ieders eigenaardigheden, zonder te vervallen in desinteresse. Grappig is ook dat voor mij als buitenstaander bijna niet te bepalen was wie er werkte als 'cliënt' en wie er werkte als professional, de taal zal daarbij een rol hebben gespeeld (Italianen doen niet aan Engels), maar het geeft ook aan hoeveel aandacht er besteed wordt aan gelijkwaardigheid. Door de abnormaliteit van iedereen te benadrukken en iedereen te betrekken is Olinda mijn ijkpunt geworden, waarmee ik andere initiatieven vergelijk. Zou het niet fijn zijn als we stoppen met bepalen hoeveel we wel of niet verschillen, maar genieten van elkaars verschillendheid?  

Zie ook:
De website van Olinda, met een filmpje over het project.   

Mölders,H. (2000). Da vicino nessuno è normale. Deviant, tijdschrift tussen psychiatrie en maatschappij. Nr. 24

Vitale,T. (2004). How Do You Build a Shared Interest? A Case of Social Innovation between Strategy and Organizational Learning.

Vitale, T. (2006). Contradiction and Reflexivity in Social Innovation. A Case Study from the De-Institutionalization Movement.